Język arumuński

Limba armãneascã Armãneashce
Obszar	Grecja, Albania, Serbia, Rumunia, Macedonia, Bułgaria
Liczba mówiących	250000
Klasyfikacja genetyczna	Języki indoeuropejskie Języki italskie Języki romańskie Języki wschodnioromańskie Język arumuński
Pismo/alfabet	łacińskie
Status oficjalny
język urzędowy	Kruszewo w Macedonii
ISO 639-2	rup
ISO 639-3	rup
SIL	RUP
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata

Słownik {{{z języka}}}-polski, polsko-arumuński online

Język arumuński lub macedo-rumuński – język, a w zasadzie grupa dialektów i etnolektów, która dopiero od niedawna przechodzi standaryzację – z grupy romańskiej, podgrupa wschodnioromańska języków indoeuropejskich.

Rozprzestrzenienie

Liczba jego użytkowników jest przedmiotem sporów. Własne szacunki organizacji mniejszości etnicznych i narodowych stwierdzają, że na co dzień może się nim posługiwać nawet 2 mln osób, natomiast według oficjalnych statystyk jest nie więcej niż 250 tys. aktywnych użytkowników. Największa grupa użytkowników żyje w północnej Grecji, poza tym ok. 100 tys. w Macedonii, 40 tys. w Bułgarii oraz 5 tys. w Albanii. Mniejsze grupy użytkowników żyją także na terenie Rumunii, Serbii, Czarnogóry oraz Bośni i Hercegowiny). Arumuńska grupa etniczna liczy ok. 700 tys. osób.

Arumuński używany jest również przez diasporę, np. w USA, dokąd od XIX w. kierowały się z Bałkanów kolejne fale emigracji. Jednakże ze względu na procesy asymilacji oraz przesunięcie autoidentyfikacji na powstałe lub ugruntowane narody bałkańskie (np. Grecy, Rumuni, Bułgarzy) „świadomość arumuńska” jak i żywy język są w zaniku. Jego użytkowanie ogranicza się w zasadzie do niewielkich towarzystw kulturalnych (np. działające w USA od 1903 roku Society Farsarotul).

Obecnie do jego zapisu stosuje się zarówno alfabet łaciński jak i grecki, choć przy dokonywanej w ostatnim czasie standaryzacji alfabet łaciński ma jednoznaczną przewagę. Do XIX w. najczęściej stosowano cyrylicę. W XVIII w. ukazywała się prasa po arumuńsku, wydany też został słownik arumuńsko-grecki (patrz: Moskopole). W latach 1881–1889 przetłumaczono na arumuński fragmenty Biblii.

Język ten uzyskał status języka urzędowego w jednej z gmin w Macedonii. Nie posiada rozbudowanego szkolnictwa, jest też nauczany w stopniu podstawowym w Rumunii (gdzie traktowany jest jako dialekt rumuńskiego) oraz w Macedonii. Jego użytkownicy ulegają stopniowej asymilacji i porzucają arumuński na rzecz języków powszechnie używanych w danym kraju (przede wszystkim greckiego i rumuńskiego).

Przykłady tekstów

Piosenka ludowa z Graveny w Epirze

Lia vitsina lia vitsina aduna ts feata lia cristina

Aduna ts feata lia cristina cu fitsorli dushi Athina

Cu fitsorli dushi Athina va ts u acatsa ca galina

Va ts u acatsa ca galina va ts u adara trantelina

Voi ficiorli di Makrihori di Avdhularlu shi di Karadzioli

Toivusianji Suflurianji agiucats tu mesohori

Tłumaczenie na język grecki:

Βρε γειτόνισσα βρε γειτόνισσα μάζεψε την κόρη σου, βρε χριστιανή

Μάζεψε την κόρη σου, βρε χριστιανή (γιατί) πήγε με τα αγόρια στην Αθήνα

Πήγε με τα αγόρια στην Αθήνα, θα σου την πιάσουν σαν κότα

Θα σου την πιάσουν σαν κότα και θα "στην εκθέσουνε".

Εσείς παιδιά από το Μακρυχώρι από το Αβδουλάρι και από το Καρατζιόλι

Τοϊβουσιάνοι και Σουφλαριώτες χορέψτε στην πλατεία.

Bibliografia

• Peter Mackridge: Aspects of language and identity in the Greek peninsula since the eighteenth century na stronie Societatea Fãrshãrotul (Stowarzyszenie Arumuńskie w USA) (ang.)

Zobacz też

• Arumuni
• Romanofonia

Linki zewnętrzne

• Societatea Culturală Aromână (Arumuńskie Stowarzyszenie Kulturalne w Rumunii) (rum.)
• Macedon Armans Council
• Στα Βλάχικα – Język arumuński w Grecji (gr.)
• Macedon Armans Association from France
• Consiliul A Tinirlor Armanj, webpage about Youth Aromanians and their projects
• http://www.farsarotul.org/ - strona Stowarzyszenia Arumuńskiego w USA (ang.)
• Wikipedia w języku arumuńskim
• angielsko-arumuńska lista podstawowego słownictwa (from Wiktionary's Swadesh list appendix)